Vanuit Zuid-Afrika volg ik nog steeds het Nederlandse nieuws. Er gaat geen dag voorbij zonder dat ik nu.nl of Facebook check. De Zwarte Pieten discussie of de hele rel rondom Sylvana Simons is dus niet aan mij voor bij gegaan. Op zich best boeiend om deze discussie te volgen vanuit een land wat bekend staat om ‘apartheid’. Mensen uit Nederlanders vragen mij wel eens hoe het nu in Zuid-Afrika is? Hoe gaat het met een land waar zo’n 20 jaar geleden de apartheid is afgeschaft? Is er nog veel racisme? En wat mij dan opvalt is dat de Nederlandse discussie altijd gaat over zwart versus wit. En veel Nederlanders denken dat dit in Zuid-Afrika ook het geval is. Begrijp me niet verkeerd: er is hier nog steeds een groot verschil tussen blank en zwart – dat is in 20 jaar niet zo maar opgelost. Maar racisme vindt hier in grote mate plaats tussen de verschillende zwarte bevolkingsgroepen, of ze nu Zuid-Afrikaan, Zambiaan of Nigeriaan zijn. Op zich niet verrassend… Wij denken tenslotte ook dat alle Belgen bier drinken en dom zijn, Duitsers geen humor hebben en Schotten de hele dag een kilt dragen.

Tijdens de borrel je buren belachelijk maken is toch iets anders dan hoe ze hier uiting geven aan xenofobie, vreemdelingenhaat. Je raadt het al… Er wordt hier geen uitzwaaidag op Facebook georganiseerd (wat trouwens ook achterlijk is). Nee, hier worden mensen neergestoken of nog veel erger: in brand gestoken. De ‘deadscenes’ van Game of Thrones zijn er niets bij.  Vorig jaar was het zelfs zo dat in Durban een provisorisch tentenkamp werd opgezet omdat immigranten niet meer veilig waren. En er zijn verschillende Afrikaanse landen die hun burgers proberen te evacueren uit Zuid-Afrika. Stel je eens voor: dat Polen bijvoorbeeld alle Polen terug gaat halen omdat de situatie in Nederland te onveilig is voor deze mensen.

Waarom is de haat zo groot tegen vreemdelingen in de ‘regenboognatie’ zoals Zuid-Afrika zich met trots noemt? Ja, daar is niet veel nieuws onder de zon… Zuid-Afrika heeft één van de grootste economieën van het continent maar ook Zuid-Afrika heeft last van de crisis. De werkeloosheid is hoog en van immigranten wordt toch gezegd dat zij de baantjes inpikken. Zij willen meer werken, tegen een lager uurloon. Of dit terecht is…? Maar discriminatie vindt niet alleen plaats richting immigranten, ook richting andere mensen van andere stammen. Zo heb je de Zulu’s, de Xkosa’s, Tswane, Venda en nog een aantal. En dat gaat toch ook niet altijd samen. Gerard heeft bijvoorbeeld meerdere productielijnen lopen op zijn fabriek. Het bleek dat bepaalde productielijnen alleen door bepaalde stammen werden bemand. Toen hij iemand aannam van een andere stam heeft deze medewerker, bang voor zijn eigen veiligheid, binnen een week om overplaatsing gevraagd. Wat doe je dan? Laat je de man op zijn plek? Als signaal dat je tegen discriminatie bent? Of ga je er in mee vanwege de veiligheid van deze man? Hoe ga je het bespreekbaar maken?

Met het afschaffen van de apartheid, lijken er allerlei andere soorten racisme zichtbaar te worden. Want naast zwart-wit, zwart-zwart, is de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen hier enorm, maar ook de ongelijkheid tussen arm en rijk.  Waar verschil juist voor kleur kan zorgen, worden verschillen moeilijk als de één denkt dat de ander minder is. En dan hebben we helaas nog wel een weg te gaan…. En niet alleen in Zuid-Afrika.