This post is also available in: English (Engels)

Ik dacht altijd dat een township de plek is waar de allerarmsten wonen en alhoewel ik dat beeld voor Soweto mag bijstellen, geldt dat niet voor de township Alexandra. In Alexandra wonen zo rond de 800.000 mensen. Misschien dat deze township niet zo beroemd is als Soweto maar in Johannesburg is deze minstens zo berucht. Anderhalve jaar geleden toen de xenofobie op een hoogtepunt was, was dit ook de township waar veel aanvallen op (zwarte) buitenlanders plaatsvonden. Bij mijn eerste tour door de stad was dit de township waarvan onze gids direct zei: hier moeten jullie zèker niet komen. Ik wist daarom niet precies wat ik moest verwachten toen ik voor het eerst naar Alexandra ging. En tsja, safety first, dus wij hebben een tour geboekt om dit stuk Johannesburg te kunnen bekijken.

We werden opgehaald door Jeff bij het Gautrain station Marlboro drive. Dit is al zo’n vreemde paradox. Een supermodern metro station gebouwd naast een township waar de allerarmsten wonen. En surprise, surprise, er stonden vier andere witneuzen met een jonge zwarte Afrikaan, dus dan weet je in elk geval dat je goed zit! Het blijft toch iets geks om als enige blanke persoon tussen allemaal zwarte mensen te begeven. Het is zo duidelijk dat je anders bent. De vraag is dan altijd: ben ik nu aapjes aan het kijken of ben ik zelf de grootste aap?

Alexandra is een township vol met shacks. Een shack is ongeveer twee bij drie tot vier meter met een golfplaten dak en daar wonen de mensen dan in. Die 6 tot 8 vierkante meter zijn woonkamer, slaapkamer en keuken tegelijk. Waar is de badkamer vraag je je dan misschien af? De mensen delen hun sanitair dus die ‘badkamer’ kun je buiten vinden. Wildplassen, maar dan anders. Maar wat wellicht bijna net zo irritant is: al deze mensen wonen zo verschrikkelijk dicht op elkaar… De shacks staan aan elkaar gekluisterd en  radio’s en TV staan aan met de volumeknop op 10. Tijdens de hele tour is nergens een moment van stilte te vinden. Maar ook nergens een echt moment van privacy. Sharing is caring krijgt tijdens deze tour weer een geheel andere betekenis. De mensen doen alles met elkaar: ze wonen zo dicht op elkaar dat er eigenlijk geen ruimte is om je ‘eigen’ ding te doen. Je hebt constant mensen om je heen. Tel hierbij de werkeloosheid en het alcoholmisbruik bij op en het is geen wonder dat hier vaak opstootjes zijn.

Wat ik wel echt leuk vind aan Jeff is dat hij een positieve kijk heeft op Alexandra. Hij is duidelijk trots op de township en de mensen die hier wonen en werken. Wij gaan langs bij twee ondernemers, een sportschooleigenaar en een schoenen schoonmaker. Ik ben verbaasd. Alexandra staat bekend als een ‘low class’ township. Net als bij elke andere township is er sprake van een ‘lokale economie’. Deze township economie richt zich vooral op de eerste behoeften van de (arme) bewoners van de township. Een sportschool en het schoonmaken van je schoenen lijken niet helemaal te matchen met dat beeld, maar mooi vind ik het wel!

Wij gaan als eerste langs bij Tumi, een oud bokser die nu een sportschool runt. Ikasi gym heeft hij het genoemd en dat betekent onafhankelijk, vindingrijk, inventief. En dat blijkt! Want sportschool is misschien wat eufemistisch, maar er staan een heleboel fitness apparaten en gewichten in een ruimte die even groot is als twee shacks. Het blijkt dat Richard Branson deze heeft geschonken aan Ikasi gym. Aan de muur hangen posters van Tumi in zijn hoogtijdagen. Een vergeelde krantenfoto van hem en Arnold Schwarzenegger hangt prominent in het midden en uiteraard knalt de muziek uit de boxen. Sportschool vibe alom! Tumi geeft aan dat het vooral in de ochtend en in de avond druk is. Hij biedt een veilige omgeving. Ik ben positief verrast, maar dat zegt vooral veel over mijn vooroordelen. De tweede ondernemer waar we een kijkje nemen is een jongen die sneakers schoonmaakt. Ik vraag hem hoeveel het kost om je sneakers schoon te maken. Het lijkt mij namelijk niet je eerste prioriteit als je in Alexandra woont. Hij geeft aan dat het zo’n 50 rand per keer is. Wow! De gemiddelde domestic verdient zo’n 3800-4400 rand per maand. Maar geeft hij aan: ‘most of my clients don’t live in Alex’. Het blijkt dat zijn klanten vooral kinderen van inwoners van Alexandra betreffen. Degenen die ‘het gemaakt hebben’ en één keer per week terugkeren om hun ouders te bezoeken. Het verklaart ook direct waarom je toch vrij geregeld hele dure auto’s door de township ziet rijden.  ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’, dat kennen ze hier niet. ‘If you have it, flaunt it’ is meer het motto!

En dat de zaken goed gaan, blijkt wel uit het feit dat onze schoenenschoonmaker een softijsmaker heeft gekocht. En tsja, je raadt het al, geen sneakers om te laten schoonmaken, maar een ijsje kan iedereen kopen en dus liepen wij als echte witneuzen door een township te likken aan ons softijsje…

Only in South Africa!