This post is also available in: English (Engels)

‘This December Katiso is getting circumcised’. Wat een heerlijk onderwerp voor als je ’s ochtends je kop thee aan het drinken bent. Sinnah, onze nanny, kijkt me serieus aan. ‘Seriously?’ Om de één of andere manier associeer ik besnijdenis met de Joodse cultuur dus ik reageerde verbaasd. Het zegt meer iets over mijn onwetendheid want sla Wikipedia er maar op na (en daar hebben ze altijd gelijk) en daar staat dat in 2006 zo’n 30% van de mannen wereldwijd waren besneden. Huh? 30%? Dat zijn er echt heel veel… En bij bepaalde Afrikaanse culturen is besnijdenis een belangrijk ritueel. Zonder de besnijdenis is een man geen ‘echte’ man. ‘Aiiii…. That’s going to hurt!’ De arme jongen is namelijk geen baby meer maar al 18!

Ik blijf me verwonderen in dit land. Ondanks de moderne tijd met smartphones en zelfrijdende auto’s, blijven eeuwenoude tradities zoals besnijdenis in stand. Sterker nog, het is de afgelopen jaren alleen maar populairder geworden doordat men denkt dat een besneden man minder kans heeft om door HIV besmet te worden. En HIV is nogal een probleem in dit land: in 2016 was zo’n 19% HIV positief. ‘So, what is going to happen?’ vraag ik. Maar de vraag is niet zo zeer wat (want dat is iets met een voorhuid die er af gaat) maar waar en hoe? Tsja, Sinnah weet er ook niet het fijne van. Vrouwen mogen er namelijk niet bij zijn wanneer jongens in ‘echte mannen’ veranderen. Wat ze wel weet is dat Katiso samen met een aantal andere jong volwassen mannen tegelijk de bergen in gaat voor een twee-, drietal weken. Wanneer ze dan terug komen, zijn ze besneden en zijn ze een ‘echte man’. Gedurende deze periode eten en drinken ze zo weinig mogelijk. Dit om de jongens te ‘harden’ en tegelijkertijd verklein je zo de kans op infectie. En dat is geen overbodige luxe want elk jaar blijken er toch weer jonge mannen in Zuid-Afrika te sterven omdat ze zijn besneden. De setting waarin het gebeurt, is namelijk niet de meest hygiënische die je je kan voorstellen. Traditionele genezers gebruiken vaak ook hetzelfde mes om alle jongens te besnijden en alleen kruiden om te ontsmetten. Anyway… het lijkt mij gewoon allemaal zeer, zeer, oncomfortabel.

Het blijkt dat ook Sinnah zich aan bepaalde geboden moet houden. Zo mag ze gedurende de tijd dat Katiso in de bergen is, geen scherpe materialen gebruiken. Dat betekent dat zij dus niet kan koken. Best onhandig. ‘Ah, it’s fine, I just ask Samuel if he can cook.’ Samuel is ook een zoon van Sinnah en is 11 jaar. Ik geloof dat ik op mijn 11^e in de keuken niet verder kwam dan het afdrogen van de vaat dus chapeau voor Samuel. Ander land, andere gebruiken. Verder mag ze ook geen seks hebben. Ik vraag me wel af wat haar seksleven te maken heeft met het besnijden van de tampeloeres (zoals me broer zou zeggen) van haar zoon, maar what the hell do I know?   

Ik vind tradities en rituelen over het algemeen super mooi. Een overblijfsel van mijn studententijd. Van generatie op generatie worden gebruiken en kennis doorgegeven en voel je je verbonden met zowel de generaties die voor je kwamen als met de generaties die nog gaan komen. Wat ik lastig vind met dit soort rituelen is dat het gepaard gaat met veel kosten. Het is de bedoeling dat er een feest van tevoren wordt gegeven waarbij er twee schapen moeten worden geslacht, er moet traditionele kleding worden gekocht en er moet liters Afrikaans bier worden gemaakt. Al met al is Sinnah er meer dan een maandsalaris aan kwijt. En op mijn vraag wat er dan nu precies verandert voor Katiso, krijg ik eigenlijk geen duidelijk antwoord. Ik durf niet zo goed door te vragen… Al die pijn en moeite voor wat precies?

Rond Kerst, als wij in Nederland zijn, komen we er achter dat Katiso niet heelhuids (ja, ja, ik maak hem gewoon) uit de bergen is gekomen. Hij is ernstig ziek. Het is onduidelijk of hij een infectie heeft opgelopen of dat er iets anders aan de hand is. Hij moet bij terugkomst direct worden opgenomen in het ziekenhuis. Gelukkig komt ie  er weer bovenop en hoort hij niet bij de bovenstaande statistieken van jonge mannen die overlijden tijdens hun besnijdenis.

Zoon nummer 4 is nu 8 maanden. ‘What are you going to do with him’ vraag ik aan haar? ‘Is he going to be circumcised?’ Yes, but I’m taking him to the hospital at the end of the year’! Gelukkig is leeftijd geen restrictie om een ‘echte man’ te worden!