This post is also available in: English (Engels)

‘Een groep van 36 Nederlanders is overvallen in Johannesburg’. Tsja, zulke krantenkoppen doen het imago van Johannesburg natuurlijk niet goed. Eerlijk is eerlijk, als er hier iets gebeurt, dan gaat dit gelijk gepaard met een bepaalde mate van geweld waar wij in Nederland toch onbekend mee zijn. Armed robbery, carjack, murder, een ordinaire diefstal lijkt hier maar weinig voor te komen. Johannesburg is er niet voor mietjes zullen we maar zeggen. Als er bezoek langs komt, dan krijg ik toch geregeld de vraag: hoe gevaarlijk is Johannesburg nu eigenlijk? Rij je bij het stoplicht door rood? En heb je altijd ramen en deuren op slot? In het kort: geen idee, nee en nee. Als je me deze vragen zou stellen over Rotterdam, dan zou je dezelfde antwoorden krijgen. Maar loop ik ’s avonds alleen over straat zoals ik in Rotterdam zou doen? Nou, nee… Dus wat is er dan precies anders?

Laten we beginnen met de manier van wonen. Wij wonen hier toch in een soort van vesting, maar dan in de 21^e eeuw. Grote, dikke muren staan er om ons estate en er is weliswaar geen ophaalbrug maar wel een poort waarbij je alleen toegang krijgt op basis van je vingerafdruk. Het is even een gedoe voordat je naar binnen kan, but once you’re in, you’re in!  En wanneer je binnen de muren bent dan merk je eigenlijk niets meer van al die beveiliging. Wij slapen met deuren en ramen open, vergeten wel eens de sleutels uit het slot van de voordeur te halen en hebben geen alarmsysteem in ons huis. Voelt die focus op veiligheid als een omgekeerde gevangenis? Gek genoeg niet… Zoals de postbode bij het straatbeeld hoort in Nederland, valt de bewaking mij hier ook niet meer op… Ik vind het zelfs wel een thuisgevoel geven als ik door de poort rij en de guards mij begroeten met een ‘welcome home’! Maar één tip: maak geen grapje over al deze ‘security’ want je krijgt een preek waar een pastoor jaloers op zou zijn! Alsof je op Schiphol bent en grapt dat je een bom bij je hebt…

Maar buiten het estate, hoe ‘overleef’ je daar? Ten eerste vindt veel plaats in de auto. Niet zo zeer vanwege de veiligheid, maar Johannesburg is gewoon zo uitgestrekt dat je zonder auto nergens komt. Ik rij het liefst met de ramen open en mijn deur op slot. Wat hier geregeld voorkomt is een smash & grab. Terwijl jij wacht tot het verkeerslicht weer op groen springt, wordt je ruit ingeslagen en je tas meegepikt. In het geval van open ramen, scheelt dat in elk geval een autoruit! Nou moet ik eerlijk toegeven, ik rij in een Landrover Defender en deze auto is toch iets te hoog om er via een smash & grab iets uit te halen dus ik rij eigenlijk vrij relaxed rond. Desalniettemin heb ik toch een nieuwe gewoonte ontwikkeld waar mijn rij-instructeur heel blij van zou worden: ik heb nog nooit zoveel in mijn spiegels gekeken. Niet zo zeer om te kijken welke auto’s waar rijden, maar wel om te zien waar elke straatverkoper precies naar toe loopt als ik moet wachten bij het verkeerslicht. Voorkomen is beter dan genezen…

Ik krijg ook wel eens vragen als: kan je overal naar toe of zijn er wijken die je mijdt? Uiteraard zijn er wijken die ik mijd. Er is altijd nog zoiets als boerenverstand, maar ik denk dat meer wijken toegankelijk zijn dan sommige Zuid-Afrikanen denken. Ik heb gewerkt in Maboneng, een hip wijkje, naast Hillbrow, één van de meest beruchte wijken van Johannesburg. Sommige Zuid-Afrikanen verklaren me echt voor gek als ik vertelde dat ik daar werkte. Zij zijn van mening dat het oude centrum waar Maboneng en Hillbrow gelegen zijn, echt een NO GO area is. Ik heb me er eigenlijk nooit onveilig gevoeld behalve dan wanneer ik ’s avonds op basis van mijn Google Maps terug naar huis reed en dan door allerlei buurtjes reed die toch niet heel prettig aanvoelden. Een Landrover Defender is toch echt een white men’s car en die valt dan van mijlenver op in een zwarte wijk.

Wat ik in Nederland dan weer niet zo snel zou doen, maar wat ik hier wel doe: lifters meenemen. Dat lijkt wat tegenstrijdig in een land waar de criminaliteitscijfers zo hoog zijn, maar het openbaar vervoer komt gewoon niet overal en mensen moeten soms zo lang lopen om op de plek van bestemming aan te komen. Een lifter meenemen voor een paar kilometer, scheelt zo een uur lopen. Het grootste gevaar? Een niet-fris ruikende meerijder: deodorant is een luxe die niet voor iedereen is weggelegd…